• Serwis laptopów Warszawa

     

    Serwis laptopów

     

    Matryce, zawiasy, obudowy, baterie, zasilacze, klawiatury, płyty ...

     

  • Odzyskiwanie danych

     

    Odzyskiwanie danych

    Serwery, macierze RAID, dyski HDD, SSD, przenośne, karty pamięci, pendrive

    profesjonalne usługi w jednym miejscu

    Dzwoń 22 8330504

     

  • Naprawa komputerów

     

    Naprawa komputerów

    Naprawa komputerów stacjonarnych, przemysłowych, produkcyjnych

    dzwoń 22 8330504

     

  • WYCENA NAPRAWY ZA DARMO

     

    Wycena naprawy

    Niezależnie jaka podejmiesz decyzję.

    Wycena naprawy laptopów oraz odzyskiwania danych

    dzwoń 22 8330504

     

odzyskiwanie danych z ssd możliwości i wyzwania

Marketingowo, dyski SSD, promowane są jako szybkie, niezawodne i odporne na wstrząsy nośniki pamięci. W rzeczywistości jednak – podobnie jak tradycyjne dyski talerzowe (HDD) – są one narażone na usterki i nie zawsze dane można z nich odzyskać w prosty sposób. Poniżej przedstawiamy najważniejsze aspekty dotyczące awaryjności dysków SSD, wpływu komendy TRIM na odzyskiwanie danych oraz metod podejmowanych w procesie przywracania plików.

 

 

1. Różnice między dyskiem SSD a HDD z perspektywy odzyskiwania danych

Brak elementów mechanicznych
W dyskach talerzowych (HDD) główną przyczyną usterek są uszkodzenia fizyczne: awarie głowic, silnika, zarysowania talerzy czy wibracje. Z uwagi na to, że w SSD nie ma ruchomych części, uszkodzenia mechaniczne prawie nie występują. Dysk SSD jest zdecydowanie bardziej odporny na wstrząsy, a także nie generuje dźwięków świadczących o zbliżającym się uszkodzeniu (jak np. charakterystyczne stukanie głowic w HDD).

Inny sposób zapisu danych
W tradycyjnym dysku talerzowym dane są zapisywane w konkretnych sektorach na obracającym się nośniku magnetycznym. W przypadku SSD steruje tym kontroler pamięci NAND (flash). Dane są dzielone na bloki i rozrzucane między poszczególne kości pamięci według specjalnych algorytmów (tzw. algorytmy zarządzania pamięcią, wear leveling i inne).

Fakt „naglej” utraty dostępu do danych
Wielu użytkowników dysków SSD zwraca uwagę, że urządzenie potrafi działać sprawnie, a następnie „z minuty na minutę” przestać odpowiadać. Nie pojawiają się żadne symptomy mogące uprzedzić użytkownika o nadchodzącej awarii (jak np. spowolniona, głośna praca w HDD). Dlatego tak ważne jest regularne wykonywanie kopii zapasowych, ponieważ w przypadku problemów z SSD często nie mamy szans przygotować się na utratę danych.

 

Potrzebujesz odzyskać dane z SSD - skorzystaj z naszej bezpłątnej wyceny

Odzyskiwanie danych z SSD
Odzyskiwanie danych z SSD Warszawa, Poznań, Katowice, Wrocław, Tychy, Gliwice, Kraków, Lublin, Konin, Gdańsk, Gdynia, Białystok, Bielsko-Biała, Radom, Olsztyn, Toruń, Bydgoszcz, Szczecin, Rzeszów, Bełchatów, Ostrołęka, Łomża - Cała Polska wysyłkowo.

 

2. Typowe usterki i awarie dysków SSD

Mimo, że dyski SSD wolne są od problemów mechanicznych, to w rzeczywistości posiadają szerokie spektrum potencjalnych usterek:

  1. Uszkodzenie kontrolera pamięci flash
    Kontroler to „mózg” dysku SSD – odpowiada za start firmware, kolejkowanie procesów, zarządzanie zapisem i odczytem danych, a także za tzw. wear leveling. Awaria kontrolera zwykle oznacza brak komunikacji z dyskiem i całkowitą utratę dostępu do danych. Komputer przestaje widzieć nośnik, który staje się bezużyteczny bez specjalistycznej ingerencji. Takie usterki zdarzają się wyjątkowo rzadko.

  2. Uszkodzenie kości pamięci
    Problemy z kośćmi pamięci mogą objawiać się m.in. spowolnioną pracą systemu, wolnym odczytem danych i nagłymi błędami (tzw. „bad blocki”). Niekiedy dane zaczynają znikać samoczynnie, pojawia się niestabilne zachowanie dysku czy przejście w tryb awaryjny. W skrajnych przypadkach uszkodzenia mogą postępować, co grozi całkowitym brakiem dostępu do informacji. Awaria pamięci NAND odpowiada za 99,9% wszystkich problemów z dyskami SSD.

  3. Błąd lub uszkodzenie firmware
    Firmware to wewnętrzne oprogramowanie dysku, które jest ładowane przy każdym uruchomieniu. Jeśli wystąpi błąd w trakcie ładowania lub przetwarzania tego oprogramowania, dysk może działać w trybie awaryjnym (Safe Mode). Wtedy bywa widoczny w systemie z inną nazwą czy pojemnością (np. „SATAFIRM S11”), jednak dane są w praktyce niedostępne. W dużej części problemy z firmware wynikają z degradacji pamięci NAND.

  4. Awaria interfejsu i układów zasilających (uszkodzenia elektryczne)
    Przepięcia, zwarcia czy problemy z zasilaczem w komputerze mogą doprowadzić do zniszczenia elektronicznych układów dysku SSD. W rezultacie kontroler, kości pamięci lub inne elementy mogą ulec poważnemu uszkodzeniu, czasem nieodwracalnemu. Gdy scalone układy zostaną uszkodzone elektrycznie, często odzyskanie danych bezpośrednio z płytki dysku jest niemożliwe. Takie usterki praktycznie nie występują.

  5. Tryb awaryjny (Safe Mode)
    Dysk SSD może przejść w stan awaryjny nie tylko przez błędy firmware’u, ale też z powodu błędów w kościach pamięci lub innych elementach odpowiedzialnych za ładowanie oprogramowania. Nie zawsze oznacza to trwałą utratę danych – czasem możliwe jest „obejście” trybu awaryjnego i dotarcie do plików, ale wymaga to wiedzy i specjalistycznego sprzętu. Problemy tego typu wynikają głównie z awarii pamięci.

 

3. Komenda TRIM a odzyskiwanie danych

Jednym z kluczowych zagadnień wpływających na możliwość odzyskania skasowanych plików z dysku SSD jest komenda TRIM.

3.1. Na czym polega TRIM?

TRIM to polecenie wydawane przez system operacyjny (np. Windows, macOS, Linux) do dysku SSD, informujące go, które sektory danych nie są już potrzebne (np. po usunięciu pliku przez użytkownika). Celem jest utrzymanie wysokiej wydajności dysku i sprawniejsze zarządzanie wolnymi blokami pamięci. Dzięki tej komendzie dysk w ułamku sekundy zeruje potencjał komórek NAND i nie musi się już martwić czy w tym miejscu można coś zapisać czy trzeba najpierw zapisać dane.

3.2. Jak TRIM utrudnia odzyskiwanie danych?

W tradycyjnych dyskach HDD po usunięciu pliku dane fizycznie pozostają na talerzach aż do czasu ich nadpisania nowymi danymi. Dlatego bywa możliwe odtworzenie usuniętych plików (np. za pomocą programów do odzyskiwania skasowanych danych). Natomiast w dysku SSD – jeśli aktywny jest TRIM – po skasowaniu pliku wybrane komórki pamięci zostają natychmiast oczyszczone lub oznaczone do szybkiego czyszczenia (garbage collection).

Dla procesu odzyskiwania danych oznacza to, że w wielu przypadkach pliki usunięte z dysku SSD, na którym jest włączony TRIM, mogą zostać nieodwracalnie utracone. Fizyczne przywrócenie zawartości wyczyszczonych bloków nie jest możliwe, nawet przy użyciu specjalistycznych metod, ponieważ dane zostały realnie wymazane (a nie tylko logicznie oznaczone jako usunięte).

3.3. Kiedy TRIM nie jest stosowany?

  • W niektórych starszych systemach operacyjnych TRIM nie jest domyślnie obsługiwany.
  • Bywa wyłączony na dyskach pracujących w konfiguracjach RAID (choć w nowoczesnych macierzach często istnieją implementacje TRIM).
  • Niektóre narzędzia do klonowania dysków, ustawiające partycje lub modyfikujące tablicę partycji, mogą przypadkowo dezaktywować TRIM.

Jeśli TRIM jest wyłączony, to szanse na odtworzenie pliku po jego logicznym usunięciu są nieco większe. Niemniej jednak, wraz z kolejnymi zapisami czy procedurami systemowymi, dane i tak mogą zostać nadpisane.

 

4. Metody odzyskiwania danych z dysków SSD

4.1. Naprawa oprogramowania (firmware) i elektroniki

Jeżeli dysk SSD jest rozpoznawany przez system (nawet z inną pojemnością czy nazwą), a komunikacja z nośnikiem jest możliwa, istnieje szansa, że do awarii doszło wyłącznie w obrębie firmware’u lub niewielkiego fragmentu elektroniki. W takim przypadku inżynierowie podejmują próby:

  • przeprogramowania firmware,
  • naprawy lub wymiany uszkodzonego elementu elektroniki,
  • odblokowania dysku z trybu awaryjnego.

Celem jest przywrócenie przynajmniej częściowej funkcjonalności SSD, umożliwiającej zgranie danych. Nie zawsze musi to oznaczać pełną naprawę dysku do stanu używalności – priorytetem jest odzyskanie plików.

4.2. Metoda chip-off

Gdy kontroler jest mocno uszkodzony, a dysk nie reaguje w żaden sposób, stosuje się bardziej zaawansowane procedury. Jedną z nich jest metoda chip-off, polegająca na fizycznym wylutowaniu kości pamięci (NAND) i odczytaniu ich zawartości w specjalnym urządzeniu. Taka procedura jest możliwa jedynie dla dysków, które nie używają wewnętrznego sprzętowego szyfrowania danych np. dla dysków SSD WD Green, niektórych starszych dysków Samsung itd. W nowych dyskach praktycznie jest bezużyteczna.

  1. Kości pamięci odłącza się od płytki drukowanej dysku.
  2. Każdą kość kopiuje się bit po bicie w odpowiednim programatorze.
  3. Dane są odczytywane w surowej formie i następnie składane w logiczną całość poprzez odtworzenie algorytmu kontrolera (lub jego emulację).

To najbardziej pracochłonna i czasochłonna faza odzyskiwania – konieczne jest zidentyfikowanie sposobu podziału danych na bloki, rozpoznanie układu tzw. tablic translacji oraz wszelkich dodatkowych operacji (szyfrowania, korekcji błędów ECC itd.). Proces ten może trwać od kilkunastu godzin do kilku dni lub tygodni, w zależności od pojemności dysku i liczby kości pamięci.

4.3. Wsparcie dla dysków PCIe (NVMe)

Nowsze komputery coraz częściej korzystają z dysków SSD podpinanych nie przez interfejs SATA, ale PCIe (NVMe).  W profesjonalnych laboratoriach stosuje się już metody ekstrakcji danych z dysków SSD NVMe, jednak wciąż jest to obszar rozwojowy, często dużo bardziej skomplikowany niż w przypadku nośników SATA.

 

5. Czy dyski SSD są rzeczywiście bezawaryjne?

Reklamy i przekaz marketingowy często podkreślają dużą odporność dysków SSD na czynniki zewnętrzne oraz dłuższą żywotność. Chociaż faktycznie:

  • brak części mechanicznych pozwala uniknąć niektórych usterek typowych dla HDD,
  • dyski SSD z reguły charakteryzują się szybszym czasem dostępu do danych,
    to nie są wolne od awarii. W praktyce mogą wystąpić liczne uszkodzenia natury elektronicznej i błędy firmware, a także stopniowa degradacja komórek pamięci NAND.

Dodatkowo, SSD potrafią zaskoczyć użytkowników nagłym wyłączeniem dostępu do danych, bez wcześniejszych „objawów” zbliżającej się usterki. Dlatego tak ważne jest regularne tworzenie kopii zapasowych oraz monitorowanie stanu dysku (SMART, oprogramowanie producenta, ostrzeżenia systemowe), aby móc zareagować zawczasu.

 

6. Podsumowanie i wskazówki praktyczne

  1. Regularne kopie zapasowe
    Dyski SSD potrafią ulec awarii niespodziewanie, pozbawiając użytkownika cennej zawartości. Backup w chmurze czy na innym fizycznym nośniku (dysk zewnętrzny, macierz NAS) stanowi najskuteczniejszą ochronę.

  2. Unikanie dalszego zapisu na dysku po utracie danych
    Jeśli zauważyłeś, że na dysku SSD zniknęły ważne pliki, zaprzestań korzystania z urządzenia (o ile to możliwe). Każdy kolejny zapis lub działanie TRIM może doprowadzić do nieodwracalnego usunięcia resztek informacji.

  3. Szybkie reagowanie na niepokojące objawy
    Spowolnienia, błędy, nieprawidłowa pojemność wyświetlana przez system czy „dziwne” nazwy dysku (np. SATAFIRM S11) mogą świadczyć o problemach z firmware lub kośćmi pamięci. Warto jak najszybciej wykonać kopię danych i skonsultować się ze specjalistą.

  4. Zrozumienie roli TRIM
    Włączony TRIM poprawia wydajność dysku, ale równocześnie drastycznie zmniejsza szanse na odzyskanie usuniętych plików. Jeśli przewidujesz, że potrzebujesz funkcji cofania skasowanych plików (np. w środowisku testowym), możesz rozważyć czasowe wyłączenie TRIM, mając jednak świadomość konsekwencji dla wydajności.

  5. Profesjonalne laboratorium odzyskiwania danych
    Gdy dysk SSD ulegnie uszkodzeniu kontrolera, pamięci lub firmware, w warunkach domowych trudno jest przeprowadzić naprawę, a tak naprawdę jest to niemożliwe. Metoda chip-off, naprawa błędów firmware czy wymiana elementów elektroniki wymagają odpowiedniego sprzętu i wiedzy. Inżynierowie pracujący przy odzyskiwaniu danych, dysponują narzędziami oraz bogatą bazą wiedzy, by spróbować odzyskać dane nawet w pozornie beznadziejnych przypadkach.

 

Możliwości naprawy dysku SSD?

Z perspektywy użytkownika często kluczową kwestią jest odzyskanie plików, a nie przywrócenie nośnika do pełnej sprawności. Niektóre uszkodzenia (szczególnie elektroniki czy pamięci NAND) sprawiają, że dysk nie będzie się  nadawał już do użytku. W praktyce wiele serwisów i laboratoriów odzyskujących dane oferuje jedynie przywrócenie dostępu do plików – pełna „naprawa dysku SSD” do stanu fabrycznego jest albo niemożliwa, albo nieopłacalna.

 

Najważniejsze wnioski

  • Awaryjność dysków SSD jest podobna do HDD, choć przyczyny usterek są inne (m.in. elektronika, kontroler, firmware, degradacja pamięci).
  • Komenda TRIM znacząco utrudnia odzyskanie skasowanych danych, ponieważ usuwa zawartość bloków w sposób nieodwracalny.
  • Uszkodzenia elektryczne i błędy firmware to jedne z najpoważniejszych awarii, które mogą całkowicie zablokować dostęp do informacji na dysku.
  • Metoda chip-off (wylutowanie i odczyt kości pamięci) jest często jedyną szansą na odzyskanie danych, ale jest czasochłonna i wymaga specjalistycznej wiedzy w zakresie rekonstruowania algorytmów kontrolera.
  • Regularny backup oraz szybka reakcja na jakiekolwiek anomalie w pracy dysku to najważniejsze środki zapobiegawcze, umożliwiające uniknięcie dotkliwych strat w przypadku awarii.

Jeśli Twój dysk SSD odmówił posłuszeństwa lub obawiasz się o utratę danych – nie zwlekaj z konsultacją w specjalistycznym laboratorium. Im wcześniej zareagujesz, tym większa szansa na pełne odzyskanie plików i zminimalizowanie skutków uszkodzenia.