RAID (Redundant Array of Independent Disks) to technologia pozwalająca na połączenie kilku dysków w jedną logiczną całość, zapewniając przy tym większą niezawodność i/lub wyższą wydajność. RAID 6 jest zaawansowanym poziomem macierzy, który wykorzystuje dwa niezależne bloki parzystości, co oznacza, że może tolerować awarię dwóch dysków jednocześnie. W dużych środowiskach serwerowych i macierzach dyskowych jest to jedno z najbardziej pożądanych rozwiązań – jednak nawet ono nie zapewnia stuprocentowej ochrony przed utratą danych. Poniżej przedstawiamy, jak działa RAID 6 i jak przebiega proces odzyskiwania danych w przypadku awarii.

Wycena za darmo - nie doliczamy za ekspres.
Charakterystyka RAID 6
-
Dwa bloki parzystości (P i Q)
W RAID 6, poza danymi użytkownika, zapisywane są dwa dodatkowe bloki parzystości (P i Q) na różnych dyskach. Są one wyliczane na podstawie różnych algorytmów (np. XOR dla P, a dla Q może być zastosowany algorytm Reed-Solomon). Dzięki temu, nawet jeżeli dojdzie do utraty danych na dwóch dyskach jednocześnie, macierz jest w stanie dalej działać i odtworzyć brakujące informacje. -
Wymagana liczba dysków
Minimalna liczba dysków w RAID 6 to cztery, jednak w praktyce zwykle konfiguruje się go na większej liczbie nośników, aby uzyskać większą pojemność, wydajność i niezawodność. -
Zalety
- Wysoka odporność na awarie (dopuszczalne uszkodzenie dwóch dysków).
- Stabilność – nawet w przypadku awarii jednego lub dwóch dysków macierz jest wciąż dostępna.
-
Wady
- Mniejsza efektywna pojemność: ze względu na obecność dwóch bloków parzystości spada udział miejsca dostępnego na dane.
- Dłuższy czas odbudowy (rebuild): przy dużej liczbie dysków i pojemnościach rzędu terabajtów proces odbudowy może trwać długo i obciążać serwer.
Działanie macierzy RAID 6
Poniżej uproszczony, tekstowy schemat przedstawiający sposób przechowywania danych (D1, D2, D3, D4…) oraz podwójnej parzystości (P, Q) w RAID 6 przy użyciu pięciu dysków:
┌───────────┬───────────┬───────────┬───────────┬───────────┐
│ Dysk 1 │ Dysk 2 │ Dysk 3 │ Dysk 4 │ Dysk 5 │
├───────────┼───────────┼───────────┼───────────┼───────────┤
│ D1 │ D2 │ D3 │ P(D1,D2,D3,D4) │ Q(D1,D2,D3,D4)
├───────────┼───────────┼───────────┼───────────┼───────────┤
│ D4 │ D5 │ P(D4,D5,D6,D7) │ Q(D4,D5,D6,D7) │ D6
├───────────┼───────────┼───────────┼───────────┼───────────┤
│ P(D7,D8,D9,…) │ Q(D7,D8,D9,…) │ D7 | D8 | D9
├───────────┼───────────┼───────────┼───────────┼───────────┤
│ ... │ ... │ ... │ ... │ ...
└───────────┴───────────┴───────────┴───────────┴───────────┘
- D1, D2, D3... – bloki danych.
- P(...) – blok parzystości „P” (zwykle obliczany algorytmem XOR).
- Q(...) – blok parzystości „Q” (wykorzystujący inny algorytm, np. Reed-Solomon).
- Parzystość „przesuwa się” na kolejne dyski przy zapisie danych, tak aby rozłożyć obciążenie.
Dzięki istnieniu bloków P i Q macierz RAID 6 może dalej działać nawet po utracie dwóch dysków, wciąż zachowując dostęp do danych.
Awarie macierzy RAID 6
-
Awaria więcej niż dwóch dysków
RAID 6 toleruje jednoczesne uszkodzenie dwóch nośników, ale przy większej liczbie awarii dane mogą stać się niedostępne. -
Błędy logiczne
Nieprawidłowa konfiguracja, uszkodzone tablice partycji, przerwy w zasilaniu czy błędy w systemie plików mogą spowodować, że macierz przestanie być rozpoznawana jako spójna. -
Problemy z kontrolerem RAID
Uszkodzenie kontrolera lub błędy w jego oprogramowaniu mogą doprowadzić do rozjechania się bloków parzystości (P, Q), co skutkuje brakiem możliwości prawidłowego odczytu danych. -
Niekorzystny splot wydarzeń (tzw. RAID Failure)
Przykładowo, jeden dysk jest uszkodzony fizycznie, a na innych występują błędy odczytu w kluczowych blokach parzystości. Mimo tolerancji dwóch dysków, takie scenariusze w praktyce mogą być fatalne w skutkach.
Odzyskiwanie danych z RAID 6?
Zanim przystąpisz do samodzielnej naprawy macierzy RAID pamiętaj, że robisz to na własną odpowiedzialność. Zawsze możesz skorzystać z naszej bezpłatnej analizy i wyceny. Nigdy nie ma pewności, które dyski w uszkodzonej macierzy RAID 6 są sprawne, a które uszkodzone.
-
Diagnoza problemu
- Sprawdzenie stanu dysków (S.M.A.R.T., raporty z kontrolera).
- Ustalenie, ile dysków zostało uszkodzonych i czy uszkodzenia są fizyczne, czy logiczne.
- Analiza tablic parzystości pod kątem spójności.
-
Wstępne próby naprawy
- Wymiana uszkodzonych dysków: jeżeli awarii uległ tylko jeden lub dwa dyski, wystarczy ich wymiana i odbudowa (rebuild) macierzy.
- Korzystanie z narzędzi wbudowanych w system: niektóre serwery NAS lub kontrolery oferują zaawansowane funkcje sprawdzania integralności i automatycznego naprawiania uszkodzonej macierzy RAID.
-
Odzyskiwanie w laboratorium
Jeśli uszkodzone są same dyski (np. padła elektronika, głowice, silniki), istnieją fizyczne sektory niemożliwe do odczytania lub gdy poprzednie metody zawiodły – warto przekazać całą macierz do profesjonalnego laboratorium odzyskiwania. Specjaliści mogą tam podjąć próby przywrócenia sprawności dysków (poprzez np. wymianę podzespołów, odczyt z talerzy w warunkach clean-roomu) i zrekonstruować macierz na specjalistycznym sprzęcie.
Dobre praktyki i zapobieganie utracie danych
-
Regularne kopie zapasowe
RAID nie zastępuje backupu! Nawet przy konfiguracji RAID 6 należy zawsze wykonywać kopie zapasowe w innym miejscu: na zewnętrznych serwerach, nośnikach offline lub w chmurze. Uszkodzone macierze które trafiają do nas na odzyskiwanie są przeważnie uszkodzone w bardzo dużym stopniu - koszty takich usług nie są małe, a niestety przy dużych pojemnościach czas też się nie kurczy. -
Monitorowanie stanu macierzy i dysków
- Sprawdzanie logów z kontrolera.
- Analiza odczytów S.M.A.R.T. dysków.
- Szybkie reagowanie na pojawiające się błędy (przedłużające się próby odczytu, pojawianie się bad sectorów). To się niestety samo nie naprawi.
-
Plan reakcji na awarię
W dużych środowiskach firma powinna mieć procedury opisujące, co robić w przypadku padnięcia dysków, awarii kontrolera czy rozszczelnienia macierzy. -
Testowanie odzysku
Co jakiś czas dobrze jest sprawdzić, jak wygląda procedura przywracania danych z kopii zapasowych. Dzięki temu, w razie faktycznej awarii, zespół jest przygotowany i wie, jakie kroki podjąć. Warto również sprawdzać na bieżąco stan kopii zapasowych i odtwarzać je w testowym środowisku, aby w razie awarii wszystko przebiegło sprawnie i bez niespodzianek.
Na koniec
RAID 6 oferuje wysoki poziom niezawodności dzięki możliwości tolerowania awarii dwóch dysków w tym samym czasie. Niemniej jednak, tak jak każdy inny system, RAID 6 wciąż może ulec poważnej awarii spowodowanej uszkodzeniami fizycznymi i błędami logicznymi. W razie utraty dostępu do danych należy postępować rozważnie – upewnić się, które dyski są sprawne, korzystać z narzędzi wbudowanych w kontroler lub system, ewentualnie sięgnąć po zaawansowane oprogramowanie lub pomoc specjalistów. Pamiętajmy, że żadna konfiguracja RAID nie zwalnia nas z konieczności wykonywania regularnych kopii zapasowych – to one stanowią ostateczną gwarancję ciągłości dostępu do naszych danych.
Ważne: Nawet w macierzy RAID 6 – uznawanej za bardzo bezpieczną – mogą wystąpić poważne awarie. Dlatego regularne backupy oraz bieżące monitorowanie stanu dysków i macierzy są nieodzownymi elementami każdej profesjonalnej infrastruktury IT.