W tym artykule skupimy się na na modelu dysku SSD Goodram PX500, który oparty jest o kontroler SM2263XT i występuje w dwóch wersjach różniących się typem zastosowanej pamięci NAND – Toshiba lub Micron. Różnica ta jest kluczowa nie tylko z perspektywy samej żywotności czy wydajności, ale także w kontekście możliwości odzyskiwania danych.
1. Charakterystyka dysku Goodram PX500
-
Kontroler SM2263XT
Model PX500 korzysta z kontrolera SM2263XT. Jest to układ pozbawiony pamięci DRAM (tzw. DRAM-less), który używa do buforowania części pamięci flash oraz host memory buffer (HMB) w systemie operacyjnym. Rozwiązanie to pozwala obniżyć koszty produkcji, ale jednocześnie ma wpływ na ogólną pracę dysku – zwłaszcza w sytuacjach ekstremalnego obciążenia bądź przy zapełnieniu nośnika. -
Rodzaje zastosowanej pamięci NAND
- Toshiba (BiCS): Wersje dysków z kośćmi Toshiba charakteryzują się wsparciem w popularnych narzędziach do odzysku danych, takich jak PC-3000 firmy Ace Lab.
- Micron: Wersje dysków z kośćmi Micron nie mają bezpośredniego wsparcia w oprogramowaniu PC-3000, co znacznie utrudnia proces odzyskiwania danych w przypadku poważnej awarii. Kluczowe dla tego artykułu jest to, że udało nam się opracować autorką metodę odzyskiwania danych z dysku GOODRAM PX500 z pamięciami MICRON. Jest to proces trwający niestety kilka tygodni, ale obecnie mamy około 80% skuteczności.
-
Występowanie błędów w pamięciach
Zarówno w dyskach opartych o pamięć Toshiba, jak i Micron, użytkownicy mogą zaobserwować dużo awarii, które są wynikiem powstawania wielu błędów zapisu i odczytu (tzw. bad blocków czy rosnącego zapotrzebowania na korekcję błędów ECC), co w dłuższej perspektywie prowadzi do:- Spadku wydajności,
- Problematycznego odczytu niektórych sektorów,
- Utraty integralności danych,
- Całkowitej blokady dysku na poziomie kontrolera (brak wykrywania w systemie, zawieszanie się przy próbie odczytu SMART itp.).
2. Typowe objawy awarii dysku Goodram PX500
Głównym symptomem zbliżającej się awarii jest znaczący spadek wydajności, szczególnie przy operacjach zapisu/odczytu małych plików. Użytkownicy często raportują też:
- Zamrożenia systemu (tzw. freeze),
- Niespodziewane znikanie dysku z menedżera urządzeń (kontroler przestaje odpowiadać),
- Błędy SMART wskazujące na dużą liczbę korekcji błędów ECC lub drastyczny spadek pojemności dostępnej do zapisania,
- Trudności z uruchomieniem systemu
- Automatyczne wchodzenie do BIOS lub zawieszanie się na logo producenta
- Brak możliwości włączenia laptopa lub komputera.
Jeśli nie podejmie się odpowiednich działań, dysk może nagle przestać być rozpoznawany przez BIOS lub system operacyjny, co zwykle oznacza poważną awarię pamięci NAND.
3. Różnice w odzyskiwaniu danych w zależności od pamięci NAND
3.1. Dyski z pamięciami Toshiba (BiCS)
Zalety:
- Wsparcie w PC-3000: Dzięki zgodności kości pamięci z profilami obsługiwanymi przez narzędzia Ace Lab, istnieje możliwość głębszej analizy i tzw. bezpośredniego odczytu zawartości NAND (z kontrolera dysku). To pozwala na rekonstrukcję układu fizycznego bloków i odtworzenie oryginalnych danych.
Wyzwania:
- Dyski wciąż korzystają z kontrolera SM2263XT, który w przypadku licznych błędów i zapełnienia pamięci błędnymi blokami może wprowadzić bardzo agresywne mechanizmy korekcji lub wręcz blokadę.
- Nawet przy wsparciu w PC-3000 proces odzyskiwania wymaga zaawansowanej wiedzy technicznej i posiadania specjalistycznego sprzętu.
3.2. Dyski z pamięciami Micron
Trudności:
- Brak wsparcia w PC-3000: Brak dedykowanych profili i algorytmów do obsługi tej pamięci ogranicza możliwość użycia najpopularniejszego oprogramowania w profesjonalnych laboratoriach. Na obecną chwilę udało nam się opracować autorskie rozwiązanie pozwalające na odzyskiwanie danych
W obu przypadkach w dyskach Goodram PX500 na pamięciach Toshiba oraz Micron notujemy duże ilości uszkodzonych sektorów co w wielu przypadkach uniemożliwia odzyskanie danych w 100% oraz znacznie wydłuża czas potrzebny na odzyskanie plików. Ilość błędów prowadzi do tego, że od 1 do 15 % plików może być uszkodzone mimo dołożenia wszelkich możliwych starań.
Dyski te trafiają do nas często po innych firmach i serwisach komputerowych co potęguje problem. Wiele osób naoglądało się na Youtube filmów, w których podgrzewanie pamięci poprawia odczyt. Dla pamięci 3D NAND i wielu innych stosowanych w nowych dyskach wzrost temperatury spowodowany podgrzewaniem to niestety gwóźdź do trumny. Taka operacja podgrzewania pamięci powoduje lawinowy wzrost błędów odczytu i fizyczne uszkodzenie dużych ilości komórek pamięci. W procesie odzyskiwania danych nie można na pałę stosować jednej metody do wszystkich zleceń.
Wiecie gdzie niektóre osoby powinny sobie wsadzić HOT AIR-a, albo co powinny wsadzić do zamrażalnika ;-)
4. Przykładowy proces odzysku w praktyce
-
Diagnostyka
- Podłączenie dysku do stanowiska diagnostycznego.
- Próba odczytu podstawowych parametrów (np. SMART, ID kontrolera).
- Określenie, czy dysk jest wykrywany jako urządzenie pamięci masowej, czy też całkowicie „martwy”.
-
Decyzja o metodzie odzysku
- Jeżeli dysk z pamięciami Toshiba pozwala na procedurę bezpośredniego odczytu NAND w PC-3000, stosuje się tę metodę.
- W przypadku kości Micron, gdy brak wsparcia w PC-3000, stosujemy inną metodę podając specjalne komendy technologiczne. Dzięki współpracy z moim synem, który jest programistą udało się opracować proces podawania komend aby umożliwić odczyt danych.
-
Odczyt zawartości
- To etap w którym gromadzimy sektor po sektorze aby później dokonać analizy i rekonstrukcji systemu plików.
-
Analiza i rekonstrukcja danych
- Scalanie odczytanych danych, korekcja błędów ECC, rozpoznanie sygnatur systemu plików (NTFS, exFAT, EXT itp.).
- Ewentualne odtworzenie uszkodzonej tablicy partycji, naprawa metadanych.
-
Weryfikacja jakości odzyskanych plików
- Sprawdzenie integralności plików - ich nagłówków
- Ostateczne przekazanie danych klientowi z raportem i wykopiowaniem plików zawierających błędy do oddzielnego folderu.
Goodram PX500 to dysk SSD o ciekawym stosunku ceny do wydajności, jednak narażony na pewne problemy wynikające z zastosowania kontrolera SM2263XT oraz w sumie słabych jakościowo pamięci NAND (Toshiba lub Micron). Szczególnie w przypadku awarii opartej na kościach Micron odzyskanie danych bywa znacznie trudniejsze, głównie ze względu na brak wsparcia w powszechnie stosowanych narzędziach (PC-3000 Ace Lab).
Gdy dochodzi do uszkodzenia, kluczowym aspektem jest szybkie i trafne zdiagnozowanie przyczyn oraz wybór właściwej metody działania. W prostszych przypadkach można próbować klonować dysk przy pomocy specjalnych sprzętowych klonerów lub programowych narzędzi, ale przy głębszej awarii często konieczna jest pomoc wyspecjalizowanego laboratorium, dysponującego narzędziami do odczytu danych z dysku SSD na poziomie technologicznym.
Ostatecznie, jak w przypadku każdego nośnika danych, najlepszą formą ochrony pozostaje profilaktyka – regularny backup i monitorowanie stanu dysku. Dzięki temu nawet w sytuacji nagłego uszkodzenia mamy gwarancję bezpieczeństwa najważniejszych plików.